Interview (from the ProgJazz Archives)
Componist, Musicus
12-08-2022
Tekst: Robin Boer
Bij onze kennismaking met componist en saxofonist Loek van den Berg (1996) nemen wij kennis van een kleurrijk musicus, die dit jaar met zijn kwintet acte de presence gaf op het Amersfoort World Jazz Festival in Amersfoort, en in dezelfde periode zijn debuut Wayfarer op ZenneZ Records uitbracht.
Van den Berg studeerde aan het Codarts Conservatorium in Rotterdam. Zijn spel is verder gevormd in gerenommeerde orkesten, zoals het Nationaal Jeugd Jazz Orkest onder leiding van Anton Goudsmit en het Jong Metropool onder leiding van Vince Mendoza, Jules Buckley en Miho Hazema. In 2019 won hij de Erasmus Jazz Prijs. Wij spraken Loek op het Amersfoort World Jazz Festival, enkele uren voor zijn optreden.
2020 en 2021 waren moeilijke jaren voor iedereen, maar zeker ook voor kunstenaars en musici. Beschrijf hoe deze periode voor jou was en hoe het jouzelf en jouw projecten / werkzaamheden heeft beïnvloed. Ook in creatief opzicht.
Nadat ik ben afgestudeerd in 2019 wilde ik graag direct gaan bouwen aan mijn eigen projecten. Dat ging de eerste driekwart jaar heel goed, maar toen werd alles stilgelegd, wat natuurlijk wel heftig en jammer was. Het eerste half jaar heb ik veel tijd genomen om te studeren, extra lessen genomen, veel gestudeerd, dus in die zin was er veel rust en ruimte, ook om de stukken te componeren die op ons huidige album terecht zijn gekomen. Na een tijdje merkte ik ook wel dat ik de inspiratie begon te missen van andere mensen, het reizen en het bekijken en beluisteren van andere concerten; iets wat ook van invloed is op mijn inspiratie voor componeren. Dat leverde wel wat ups en downs op. Terugkijkend was een een wisselvallige periode met positieve en negatieve kanten.
Beschrijf hoe jouw creatieve proces werkt vanuit het perspectief van componist, maar ook vanuit het perspectief van saxofonist. Vertel ook over jouw levensloop als musicus en hoe jij jouw ontwikkeling ziet naar het heden.
Mijn vader speelt nog steeds als percussionist en vocalist in een blaasorkest met veel saxofonisten. Er zijn bij ons thuis altijd instrumenten in huis geweest. Op jonge leeftijd vroegen mijn ouders mij een instrument te kiezen om op te leren spelen, en ik schijn nadrukkelijk voor de saxofoon te hebben gekozen, al kan ik mij daar niet veel meer van herinneren (lachend). Ik ben toen op tien-jarige leeftijd aan de slag gegaan met een leraar. Het was eigenlijk altijd een hobby, tot een half jaar voordat ik naar het conservatorium ging, toen ik wel een keer moest gaan bepalen wat ik concreet wilde gaan studeren. Toen ben ik ook in aanraking gekomen met jazz. Ik had toen nog redelijk weinig ervaring. De studie begon in Arnhem, waar ik echt nog aan de slag moest met de basisprincipes van de jazz. Al snel raakte ik verknocht aan de oude helden van de bebop, maar ook natuurlijk Duke Ellington, wat voor mij toen goed te volgen was. Na drie jaar traditioneel werken ben ik naar Rotterdam overgegaan, waar ik veel meer verbonden raakte met de modernere en Europese jazz. De muziek van ECM vind ik heel tof, maar bijvoorbeeld ook Brian Blade Fellowship, Shai Maestro uit Israël en Tigran Hamasyan uit Armenië vind ik te gek.
Over ‘Wayfarer.’ Wat kan je vertellen over het concept en het artwork?
Ik bekeek veel werk van Escher en kwam via andere schilders bij de Vietnamese schilder Duy Huynh uit, die vanuit zijn vaderland naar de Verenigde Staten is verhuisd en daar nog steeds woont. Ik was echt onder de indruk van zijn symbolische werken, die ik goed bij mijn muziek vind passen. Ik heb hem via zijn website benaderd en kon mij moeilijk voorstellen dat iemand die daar voor duizenden dollars aan schilderijen verkoopt, zijn werk beschikbaar stelt aan een Nederlandse musicus voor zijn cd-hoes. Toch heb ik hem gemaild en hij heeft naar mijn muziek geluisterd en op basis daarvan de voorkant van de cd geschilderd. Ik heb hem verteld over mijn inspiraties en deze heeft hij ook echt meegenomen in het werk. Hij zei er zelf ook iets moois over. Je ziet zwaluwen uit een koffer vliegen. Zwaluwen symboliseren diverse culturen, maar ook reizen. Zeevaarders tatoeëren een zwaluw op hun ene arm als ze vertrekken, en bij terugkomst, na een voltooide reis, op hun andere arm. Alles bij elkaar sluit het heel mooi aan op het concept van reizen en het ontdekken van verschillende culturen; iets dat ook in de muziek goed tot uitdrukking komt. Het brengt een mooie extra laag aan het geheel en het is fantastisch dat hij zelf al aan het schilderen was geslagen op het moment dat ik vroeg of hij een van zijn bestaande werken beschikbaar wilde stellen voor de hoes. Aan de binnenkant van de cd-hoes is wel een reeds bestaand schilderij gebruikt van hem, dat ik er goed bij vond passen, en een stuk interessanter vind dan bijvoorbeeld het plaatsen van foto’s van de musici. Ik vind het fijn om het zo open mogelijk te houden en input te geven die tot de verbeelding spreken. Als ik schrijf, ben ik eigenlijk niet zo bezig met concepten. Ik heb een bepaalde sfeer in gedachten en zodra ik daar iets bij gevonden heb, ontvouwen muziek en concepten zich organisch. Je zou het album kunnen zien als een verzameling van stukken die mijn gevoel en ervaringen van de afgelopen jaren weergeeft.
Vertel iets over de rol van de andere musici die een aandeel hebben op ‘Wayfarer.’
De basis van het kwintet is vriendschap. De gunfactor is hoog, er is geen sprake van egotripperij en iedereen laat elkaar zo goed mogelijk klinken. We kennen elkaar al heel lang en ik kan mezelf wel echt een fan noemen van een ieders muzikale kunnen en de projecten waar zij mee bezig zijn. Ik heb ze bijna allemaal op Codarts leren kennen, met uitzondering van Cas (Jiskoot, RB). Met een ieders unieke muzikale stem in gedachten schrijf ik de composities voor het kwintet. Ik heb een vrij duidelijk beeld van hoe ik het wil laten klinken. De muziek is behoorlijk doorgecomponeerd, bestaande uit elkaar snel opvolgende melodielijnen, maar door unieke interpretatie en kleur van de individuele musici wordt wel een mooi groepsgeluid gecreëerd, met veel ruimte voor improvisatie. Ik schrijf alles uit in partituur van waaruit we werken, met hier en daar wat sound-gerelateerde referenties.
Vertel iets over de afgelopen live-activiteiten van het kwintet en wat de toekomstplannen zijn.
Live ontwikkelen we ons snel. Afgelopen maand waren we op tour in Spanje, en na drie (festival)concerten voel je elkaar al heel goed aan, en pakt iedereen ook meer vrijheid in de composities. Dat was wel een leuke ervaring, want in Spanje wordt nog altijd nauwelijks Engels gesproken. Na ieder verhaaltje dat verteld werd, kregen we een uitbundig applaus, terwijl niemand een idee had van wat er gezegd werd. Sowieso is het publiek daar een stuk uitbundiger dan hier in Nederland. We hebben ook in India en Malta gespeeld, en nog de tweede prijs gewonnen in de Getxo International Jazz Competition. Tot aan begin januari hebben we nog zeker twintig shows in Nederland, op festivals, in theaters en jazzpodia. Maar vanavond eerst hier op Amersfoort World Jazz, in de FLUOR.
Daarnaast ben ik de laatste tijd erg geïnteresseerd in diverse muzikale culturen. Op Codarts heb je ook een wereldmuziekafdeling waar ik veel mee bezig ben geweest en na mijn studie ben ik met diverse stijlen in aanraking gekomen. Ik speel in een flamenco project, maar ben ook bezig om het Armeense blaasinstrument doedoek te leren spelen. Ik zie mijzelf hier de komende jaren wel mee doorgaan en te kijken wat dit mijn eigen composities gaat brengen. Ook werk ik nog in duo-vorm met pianist Daniël van der Duim, waarin we juist veel meer vrijheid pakken en diverse composities, maatsoorten en thema’s uitwisselbaar maken, en toepassen in deels geïmproviseerde live-sets. Als sideman werk ik samen met een pianist uit Macao (China), hele lyrische muziek, en nog met een Mexicaanse pianist waarmee ik in oktober ook in Mexico ga werken. Een aantal van mijn niet-Nederlandse contacten heb ik leren kennen in mijn tijd aan het conservatorium, en enkelen daarna.
Het Loek van den Berg Quintet is wel echt mijn wereldje; mijn verhaal waarin ik alles vormgeef en waarin alles qua compositie ook zo goed als vast staat. De ideeën voor nieuwe stukken beginnen ook al vorm te krijgen, dus ik zal voorlopig niet stil zitten.
Hoe kijk jij naar het huidige klimaat van muziek in Nederland en wereldwijd? In het bijzonder avontuurlijke muziek als jazz en impro.
Er zijn altijd dingen die beter kunnen, maar over het algemeen kijk ik wel positief naar alle mogelijkheden die alleen al in Nederland op mijn pad komen. Het is best een uitdaging om een breder publiek te bereiken met dit type muziek. Buiten mijn eigen kring van musici ken ik bijvoorbeeld geen jazzliefhebbers en dat vind ik soms best zorgelijk. Ook de kring van concertbezoekers is in de jazzkringen betrekkelijk klein. Je hoopt gaande je eigen carrière ook je publiek te kunnen vernieuwen en uitbreiden. Jazz is gelukkig een breed begrip en gaat muzikaal allerlei richtingen op: het behoeft geen label. Muziek verbindt en zorgt dat je goed naar elkaar luistert, op elkaar reageert, en ik denk dat we daar in de geïmproviseerde muziek veel van kunnen leren, en ook in het dagelijks leven.
[PJ_©RB]
