Album review

John McLaughlin

Libaration Time [JULI 2021 | Abstract Logix / Mediastarz]

Tekst: Storm Bakker

We beluisteren de plaat midden in de nacht met schijt aan de buren. Mag ook wel een keer, temidden van alle ellende. Het betreft tenslotte het kersverse album van gitarist/componist John McLaughlin, een kleinood dat a priori al 5 sterren verdient. Plus een ster extra, omdat het album is opgedragen aan zijn vriend en muzikale evenknie op piano, de recent overleden meesterpianist Chick Corea.

Prophet of love

Ter herinnering: we hebben het over de man die eind zestig/begin zeventig met Miles Davis, Tony Williams en zijn eigen Mahavishnu Orchestra (met onder meer Jan Hammer en Billy Cobham) de Amerikaanse jazz electrificeerde, sommigen zeggen: electrocuteerde. Hij is er evenveel om verguisd en gehaat, als bewonderd en bewierookt. De liefhebbers van odd-meter jazzrock vereren hem als een god in mensgedaante, ‘a prophet of love’, die met Shakti als eerste een geloofwaardige brug sloeg tussen de muziek van het westen en het oosten. Pat Metheny daarentegen gaf ooit te kennen dat hij het in die tijd, toen hij zelf doorbrak bij Gary Burton en met 19 jaar de jongste docent van Berklee aller tijden werd, vreselijk had gevonden dat iedereen in het kielzog van deze Brit ging scheuren. Bron onbekend, maar we hebben het 30 jaar terug ergens gelezen.

Houthakker

De discussie is wereldwijd, en woedt ook al een halve eeuw in Nederland. Maestro Eef Albers laat geen kans onbenut om The Dance of Maya te spelen. Voor de jonge Angelo Boltini, de talentvolle alumnus van het Amsterdams Conservatorium, is er geen hogere macht dan John McLaughlin. Ook voor ondergetekende was het boek met Mahavishnu’s eigen partituren de bijbel. Daarentegen laat een jazzpuritein als Marius Beets genadeloze comments achter onder posts op Social Media die een geluidsfragment van John McLaughlin bevatten. Zoals “wat een tyfusherrie” onder een bootleg-jam met Jimi Hendrix. Zelfs Hans Dulfer, toch niet de fijnzinnigste onder de saxofonisten, kreeg kritiek toen hij eind jaren 60 “die houthakker” (die allerlei jobs aannam om in leven te blijven, zoals koerier, verkoper en kennelijk dus broodspeler onder zijn niveau), in het Amsterdamse Paradiso in ruil voor een slaapplaats had laten meejammen. Bron? Naar eigen zeggen.

Kortom: John McLaughlin roept extreme reacties op, sinds hij als twintiger met vrienden als Gordon Beck, Kenny Wheeler en Jack Bruce de scene in Londen onveilig maakte. Mensen houden van hem of haten hem; zelden tot nooit wordt hij lafjes gedoogd. Ook de grote Miles Davis werd aangevallen inzake het aantrekken van de onconventionele gitarist met de rauwe sound en verrassende ingevingen. “John is no more a rock player than I’m a rock trumpet player”, schijnt hij gezegd te hebben. De vooraanstaande musicoloog Michael Ullman refereert er nog maar eens aan in zijn artikel over het nieuwe album op de website ArtsFuse. “I hear both sides of McLaughlin on his new album, Liberation Time.”

De jazzauteur is zo’n beetje de eerste die de plaat recenseert. “The disc is his defiant, even occasionally joyous, response to the Covid lockdown. In his notes, the guitarist is determined to be positive. He found himself irritated by the pandemic’s necessary restrictions on music-making. His response turned out to surprise the guitarist: “The result of this frustration was an explosion of music in my mind, which led to this recording. It would not have been possible without the enthusiasm of the musicians, their immense talents and strong connection to The Spirit.”

Dit alles gezegd hebbende, en met een goed glas wijn geïnstalleerd, drukken we dan eindelijk op de afspeelknop.

Spirit

Het eerste stuk As the Spirirt Sings vliegt furieus uit de startblokken. Meteen weerklinken de agressieve gitaarsalvo’s, waar McLaughlin al een halve eeuw bekend om staat, maar deze keer tegen het decor van een wervelend akoestisch pianotrio, blending old school & new school zoals dat heet. Een modale shuffle met een eenvoudig thema en een korte harmonische bridge in 3, waar de ontketende maestro zelf maling aan lijkt te hebben. We herkennen onmiskenbaar het energieke beest Vinnie Colaiuta op drums. De slagwerker bewees in het verleden al vaker (bij Allan Holdsworth bijvoorbeeld) dat hij het vak verstaat om op afstand te musiceren. Want dat is wat gedaan wordt op dit album. De mannen spelen samen edoch verspreid over de wereld, in hun eigen studio’s – vanwege de crisis, lockdowns, social distance en reisverboden, desondanks vol spirit.

Hogesnelheidslijnjazz

Het zal het overwegende concept van het album blijken: energieke hogesnelheidslijnjazz, met adhd-drums en running bass (in plaats van walking), percussieve piano, en daaroverheen modale thematiek, gevolgd door vlammende solo’s met accelererende licks op de elektrische gitaar. Weelderige straight electroacoustic jazz van de bovenste plank. In het geval van Right Here, Right Now, Right On, opgeluisterd met een plotseling opduikende saxofoon die deze zoete taart bekroont met een lekkere kers. De naam van de rietblazer blijkt Julian Siegel te zijn.

Wilde haren

Heel soms speelt John McLaughlin op zijn synthesizer-gitaar, een instrument dat hem -althans naar onze mening- eigenlijk een gevoeliger geluid geeft dan de elektrische of akoestische gitaar. Het blijft helaas bij een paar maten, ofschoon wij uiteraard niets ten nadele hebben op te merken aangaande het vanouds sidderende vuurwerk waar de ‘electric guitarist’ ons op trakteert.

“I need some distortion, some extra harmonics, I need to be able to scream”, aldus John McLaughlin in een recent interview met JazzGuitarToday, dat vooral bevestigt dat McLaughlin ondanks zijn 79 jaar zijn wilde jaren nog lang niet kwijt is. Vanuit zijn Zuid-Franse buitenhuis roept hij zelfs rebels, dat hij de passie mist in de hedendaagse jazz.

”I wanna be swept way! There is no blood on stage. They are playing music so can people can talk over it. That is not what music is about.”

Lockdown

In het nummer Lockdown Blues is de bezetting opgeschroefd naar de maatstaven van de moderne tribal-tech-fusion. The 4th Dimension bestaande uit Gary Husband (keyboards), Etienne Mbappe (bass) en Ranjit Barot (drums), is een duizelingwekkend virtuoze band die een 5/4 bedje spreidt waar de oude meester als een jonge hond in kan springen. De intercontinentale sessie is te volgen via YouTube. De Indiase drummer dubbelt zijn solo met opwindende kollakol (*). Het nummer ging alvast online op 10 Juni 2020, met een solo-estafette nog mooier uitgevoerd dan op de plaat.

(*) the art of performing percussion syllables vocally in South Indian Carnatic music

Crisis

Met de eerste opname van The 4th Dimension in 5 jaar steunt McLaughlin de Jazz Foundation of America gedurende de corona lockdown. Ook roept hij op om te doneren aan Project Hope Today voor India. Het hele album staat nadrukkelijk in dat kader. McLaughlin, één van de artiesten die zich in deze troebele tijden nadrukkelijk geroerd hebben, wekt de indruk dat hij met een bijna woedende notenregen de frustrerende crisis kapot wil spelen. Op zijn website omschrijft hij het album als “a direct response to the mandated restrictions imposed by the spread of Covid-19. (…) The result was an explosion of music in my mind.“

Oom Klaus

Voor alle duidelijkheid: de maestro heeft het vooral over de frustrerende lockdown, de crisis, the mandated restrictions. Op de website van het label Abstract Logix/Mediastarz wordt daarentegen welhaast de tone of voice van ‘Oom Klaus’ zelf gebezigd: “With vaccination campaigns now in full effect and a more promising tomorrow coming into view, Liberation Time’s title track can be felt as visceral anticipation — a rousing glimpse into an unbound future rich with possibilities.” Gelukkig is de instrumentale muziek ook te genieten zonder de beklemmende context. De title track is een modale Coltraneske uitspatting, met één van de meest energetisch geladen gitaarsolo’s ooit gespeeld.

Piano

Er gebeuren nog meer gekke dingen op de plaat. Mila Repa en Shade Of Blue zijn pianosolo’s die klinken als compositorische schetsen, met de karakteristieke, in grote dissonante intervallen gebroken akkoorden, bekend uit de Mahavishnu-tijd. Variations on a theme?  Impro? Helemaal zeker zijn we niet. Het moduleert alle kanten op en pianistisch is het nogal ongepolijst. Plotseling bekruipt ons het vermoeden dat de meestergitarist hier zelf wat instant composing bedrijft op het klavier. (*)

(*) Dat blijkt bij nader inzien inderdaad het geval. Ten burele van de ProgJazz-redactie vernemen wij van kompaan Robin Boer dat het McLaughlin is die de piano beroert. Het blijken sobere uitvoeringen van stukken die in 1992 verschenen op het album Qué Alegría . het stuk Shade Of Blue bevat hetzelfde thema als het stuk 3 Willows.

[PJ+©STAB]

Click to watch and hear The 4th Dimension play Lockdown Blues

Scroll naar boven